Nadreaktywny pęcherz: leki, objawy i leczenie

Co to jest nadaktywny pęcherz?

• Nadreaktywny pęcherz (OAB) to zaburzenie pęcherza, które powoduje nieprawidłowe oddawanie moczu, częstotliwość oddawania moczu i oddawanie moczu w nocy (oddawanie moczu w nocy). Niektórzy pacjenci mogą również doświadczać nietrzymania moczu (mimowolnej utraty kontroli nad pęcherzem).
• OAB zwykle spowodowane nieprawidłowymi skurczami mięśni pęcherza moczowego (głównie mięśnia wypieracza), co powoduje nagłe, niekontrolowane pragnienie oddawania moczu (zwane pilnym oddawaniem moczu) z faktycznym wyciekiem moczu lub bez niego, nawet jeśli sądzi się, że tylko niewielkie ilości moczu mogą być w pęcherzu.
• Objawy OAB mogą mieć inne przyczyny, takie jak zakażenie dróg moczowych, cukrzyca, stosowanie leków, takich jak leki moczopędne (pigułki wodne), choroba prostaty, guzy pęcherza moczowego lub śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego (powodujące ból miednicy, częstość oddawania moczu i nagłą potrzebę).
• Nietrzymanie moczu spowodowane przepełnieniem wynika z nagromadzenia nadmiernej ilości moczu w pęcherzu.
• Nadreaktywny pęcherz może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej występuje w populacji osób starszych. Ostatnie badania sugerują występowanie 10–20% w populacji powyżej 40 lat, przy podobnej liczbie mężczyzn w porównaniu do kobiet. Warto jednak wspomnieć, że mężczyźni rozwijają ten stan w późniejszym okresie życia niż kobiety.
• Chociaż nadreaktywny pęcherz jest łagodnym stanem, wpływa na jakość życia osób cierpiących na niego. Lęk i zakłopotanie związane z pilnym oddawaniem moczu, częstotliwością i nietrzymaniem moczu w miejscach publicznych oraz wśród rodziny i przyjaciół może skutkować izolacją społeczną, poczuciem winy, objawami depresyjnymi i intymnością. Członkowie rodzin osób starszych z OAB często borykają się z pomaganiem bliskim w toalecie, sprzątaniu, higienie i osobistym cierpieniu.

Nadaktywne przyczyny pęcherza

Pęcherz moczowy składa się z nerwów, mięśni i tkanki łącznej. Najważniejszym mięśniem w pęcherzu jest mięsień wypieracza. W normalnych okolicznościach, gdy pęcherz wypełnia się moczem, może rozciągać się, aby utrzymać mocz. Kiedy objętość pęcherza osiągnie blisko 300 cm3, rozciągnięcie w ścianie pęcherza może wywołać reakcję nerwową w celu zainicjowania oddawania moczu (oddawanie moczu). Ta reakcja powoduje rozluźnienie zwieracza w szyi pęcherza (połączenie pęcherza z cewką moczową) i skurcz mięśnia wypieracza, aby umożliwić oddawanie moczu. Ta odpowiedź może zostać zastąpiona dobrowolnie przez osobę, aby zapobiec oddawaniu moczu, jeśli nie jest to właściwy czas lub miejsce.

Nadreaktywny pęcherz może wynikać z dysfunkcji nerwów lub mięśni pęcherza, najczęściej dysfunkcji mięśnia wypieracza. W OAB wypieracz może się kurczyć w niewłaściwy sposób, niezależnie od ilości moczu przechowywanego w pęcherzu, stąd termin nadaktywność wypieracza.

Częste stany, takie jak zakażenie dróg moczowych, kamienie nerkowe i pęcherza moczowego lub guzy pęcherza moczowego, mogą powodować nadmierną aktywność mięśnia wypieracza, powodując nadaktywność pęcherza.

Niektóre stany układu nerwowego mogą zwiększać podatność na rozwój nadreaktywnego pęcherza. Stany te obejmują neuropatię cukrzycową, udar mózgu, stwardnienie rozsiane, uszkodzenie rdzenia kręgowego, demencję i chorobę Parkinsona.

Czasami nie można znaleźć żadnej możliwej do zidentyfikowania przyczyny nadreaktywnego pęcherza. Jest to określane jako idiopatyczny nadreaktywny pęcherz.

Czynniki ryzyka nadczynności pęcherza

Najczęstszym czynnikiem ryzyka nadreaktywnego pęcherza jest wzrost wieku. Około 20% osób w wieku powyżej 70 lat zgłasza objawy sugerujące nadreaktywny pęcherz.

Oto inne typowe czynniki ryzyka nadreaktywnego pęcherza:

• Poprzedni skok
• Neuropatia cukrzycowa
• Stwardnienie rozsiane
• Choroba Parkinsona
• Demencja
• Uraz rdzenia kręgowego
• Otyłość
• Ciąża mnoga
• Operacja prostaty
• Poprzednia operacja miednicy

Rasa i płeć nie są uważane za główne czynniki ryzyka nadreaktywnego pęcherza.

Objawy i oznaki nadreaktywnego pęcherza

Cechą charakterystyczną OAB jest nagła potrzeba oddawania moczu, nagłe pragnienie oddania moczu, które może być trudne do opanowania. Rzeczywista utrata moczu (nietrzymanie moczu) nie jest decydującym objawem nadreaktywnego pęcherza, ale może się zdarzyć w wyniku nagłej potrzeby. Nietrzymanie moczu występuje częściej u kobiet z OAB niż u mężczyzn.

Inne objawy nadreaktywnego pęcherza to częstotliwość oddawania moczu (oddawanie moczu ponad osiem razy w ciągu 24 godzin bez żadnego innego powodu, takiego jak przyjmowanie tabletek z wodą) oraz oddawanie moczu w nocy lub oddawanie moczu w nocy (budzenie się co najmniej dwa razy w środku nocy w celu anulowania).

Kiedy szukać pomocy medycznej w przypadku nadreaktywnego pęcherza

Osoby, które uważają, że mają objawy OAB, mogą wybrać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub urologa w celu oceny tego stanu. Jak wspomniano wcześniej, istnieją inne stany, które mogą naśladować zespół nadreaktywnego pęcherza, i należy je odpowiednio ocenić i leczyć. Ponadto istnieją testy, które mogą być wykonane przez lekarzy w celu ustalenia podstawowych problemów i nasilenia tego stanu.

Nadaktywna diagnoza pęcherza

Rozpoznanie nadreaktywnego pęcherza można podejrzewać na podstawie historii i zgłaszania skarg danej osoby. Dokładny wywiad lekarski i badanie fizykalne przez lekarza oraz przegląd leków i objawów często dostarczają istotnych wskazówek w dążeniu do postawienia diagnozy nadreaktywnego pęcherza. Badanie miednicy u kobiet i badanie prostaty u mężczyzn są ważne w ocenie osoby z nadreaktywnym pęcherzem.

Podstawowa praca krwi i analiza moczu mogą uzupełnić wywiad i badanie fizykalne. Zwykle wykonuje się testy chemiczne krwi i testy czynności nerek w celu oceny możliwych problemów metabolicznych, takich jak cukrzyca. Analiza moczu z posiewem moczu jest również pomocna w ocenie pod kątem wszelkich istniejących zakażeń moczu lub innych zaburzeń moczu i nerek. Czasami można przeprowadzić badania cytologiczne moczu, aby sprawdzić, czy w moczu mogą być obecne jakiekolwiek komórki rakowe sugerujące raka pęcherza moczowego.

Innym przydatnym testem w ocenie OAB jest resztkowa post-void (PVR). Wymaga to pomiaru ilości moczu w pęcherzu po oddaniu moczu za pomocą ultradźwięków lub poprzez umieszczenie cewnika w pęcherzu przez cewkę moczową.

Urolodzy mogą dalej badać objawy moczowe, wykonując pomiary urodynamiczne. Testy te mogą zapewnić szacunkową aktywność mięśni wypieracza poprzez pomiar ciśnienia w pęcherzu moczowym.

Żywność i napoje, które sprawiają, że musisz iść

Nadreaktywne leczenie pęcherza

Leczenie OAB można podzielić na trzy kategorie; terapia niemedyczna lub behawioralna, terapia medyczna, a rzadziej terapia chirurgiczna. Ogólnie udowodniono, że połączenie terapii behawioralnej i leków jest bardziej skuteczne w leczeniu OAB niż sama terapia.

Nadaktywna samoopieka pęcherza w domu

Terapię behawioralną OAB można bezpiecznie wykonywać w domu. Zwykle obejmuje pięć kroków:

1. Edukacja
2. Zmiany stylu życia i diety
3. Trening pęcherza
4. Terapia mięśni dna miednicy
5. Kasowanie pamiętników

Edukacyjny element terapii behawioralnej polega na zrozumieniu przyczyn i czynników ryzyka choroby, rozpoznaniu objawów i wdrożeniu planu leczenia.

Zmiany stylu życia i diety mogą odgrywać ważną rolę w leczeniu nadreaktywnego pęcherza. Modyfikacje te obejmują między innymi ograniczanie spożycia płynów, napojów kofeinowych, napojów gazowanych i alkoholu, ponieważ mogą powodować zwiększone oddawanie moczu.

Trening pęcherza obejmuje wdrażanie regimentowanych i zaplanowanych czasów pustki z coraz dłuższymi przerwami. Ten rodzaj treningu pomaga znormalizować kontrolę moczu, zmniejszyć częstotliwość pustki, zwiększyć pojemność pęcherza, poprawić pewność pacjenta i zmniejszyć liczbę przypadków nietrzymania moczu.

Terapia mięśni dna miednicy (PFMT) obejmuje ćwiczenia, które poprawiają funkcję i siłę mięśni dna miednicy i zwieracza moczu. Uważa się, że ćwiczenia te, takie jak ćwiczenia Kegla, prawdopodobnie hamują mimowolne skurcze mięśnia wypieracza, zmniejszając w ten sposób potrzebę pustki. Można je wykonywać od 30 do 80 razy dziennie przez około osiem tygodni, zanim zauważą znaczące wyniki.

Biofeedback to techniki stosowane w celu zwiększenia świadomości w celu skurczu mięśni miednicy podczas okresów pilnego oddawania moczu. Można je łączyć z ćwiczeniami mięśni miednicy.

Terapia behawioralna została zalecona jako terapia pierwszego rzutu w przypadku nadreaktywnego pęcherza i ogólnie nietrzymania moczu przez Trzecią Międzynarodową Konsultację w sprawie Nietrzymania moczu, a także przez Agencję ds. Polityki Ochrony Zdrowia i Badań.

Ograniczenia terapii behawioralnej dotyczą motywacji pacjenta i umiejętności wykonywania niezbędnych ćwiczeń lub technik. Dla wielu osób starszych, zwłaszcza osób z demencją lub innymi problemami neurologicznymi, wykonywanie i przestrzeganie tych metod leczenia może być bardzo trudne i niepraktyczne.

Nadreaktywne leki na pęcherz

Najczęstszą grupą leków stosowanych w leczeniu nadreaktywnego pęcherza są leki antycholinergiczne. Leki te działają poprzez zmniejszenie aktywności i rozluźnienie mięśnia wypieracza. Jako grupa mają podobne skutki uboczne, w tym suchość w ustach, niewyraźne widzenie, zaparcia i splątanie, szczególnie u osób starszych. Te leki na OAB są przyjmowane wyłącznie na receptę i powinny być przyjmowane pod nadzorem lekarza przepisującego.

Oto leki antycholinergiczne stosowane w OAB:

• Oksybutyninę (ditropan) przyjmuje się dwa do trzech razy dziennie. Ditropan XL o przedłużonym uwalnianiu można przyjmować raz dziennie. Istnieje również plaster, plaster Ditropan lub oksybutynina (Oxytrol), które można nakładać na skórę raz lub dwa razy w tygodniu.
• Tolterodyna (Detrol) powoduje mniej suchości w jamie ustnej jako efekt uboczny i może być przyjmowana dwa razy dziennie. Typ przedłużonego uwalniania, Detrol LA, przyjmuje się raz dziennie.
• Solifenacyna (VESIcare) jest również stosowana raz dziennie i jest stosunkowo nowa w tej grupie leków.
• Darifenacyna (Enablex) ma najmniej niepożądane skutki uboczne i jest zalecana dla osób starszych z demencją. Przyjmuje się go także raz dziennie.
• Fumaran fezoterodyny (Toviaz) jest lekiem raz dziennie.

Nowa klasa leków zwanych agonistami receptorów beta-3 adrenergicznych może powodować mniej suchości w ustach i zaparciach oraz leki przeciwcholinergiczne:

• Mirabegron (Myrbetriq) jest agonistą receptorów beta-3 adrenergicznych wskazanym w leczeniu nadreaktywnego pęcherza moczowego (OAB) z objawami nagłego nietrzymania moczu, nagłej konieczności i częstości oddawania moczu.

Czasami leki przeciwdepresyjne są stosowane w leczeniu nadreaktywnego pęcherza. Mówiąc dokładniej, duloksetyna (Cymbalta) wykazała pewne korzyści w leczeniu objawów moczowych nadreaktywnego pęcherza, chociaż obecnie nie jest do tego zatwierdzona przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA).

Preparaty estrogenowe, doustnie lub dopochwowo, są czasami stosowane u kobiet po menopauzie z nietrzymaniem moczu.

Niektóre z nowszych terapii nadreaktywnego pęcherza obejmują wstrzyknięcie botoksu do mięśnia wypieracza. Z powodzeniem stosowano to u niektórych osób, które inaczej nie zareagowałyby na bardziej tradycyjne leczenie OAB. Botox nie został zatwierdzony do tego zastosowania przez FDA.

Ziołowe i naturalne środki na nadreaktywny pęcherz nie były badane naukowo i chociaż były tradycyjnie stosowane przez długi czas, ich skuteczność jest bardzo nieznana. Niektóre z powszechnie stosowanych ziołowych terapii nadreaktywnego pęcherza to buchu ( Barosma betulina ), tasaki, jedwab kukurydziany, skrzyp, piła palmetto i gosha-jinki-gan. Pomimo dostępności tych naturalnych i homeopatycznych terapii nadreaktywnego pęcherza, większość ekspertów odradza ich stosowanie z powodu braku dowodów naukowych i możliwego ryzyka.

Nadreaktywna operacja pęcherza

Zatwierdzono wprowadzenie stymulatorów nerwowych do leczenia nadreaktywnego pęcherza, który jest oporny (nie reaguje) na inne, bardziej powszechne terapie wspomniane powyżej. Urządzenia te mogą modulować i przywracać stymulację nerwów odpowiedzialną za OAB i nadczynność mięśnia wypieracza.

Najczęściej stosowanym typem jest stymulacja nerwów krzyżowych (InterStim Therapy Sacral Nerve Stimulation, Medtronic, Minneapolis, Minn.). Jeśli pacjent z OAB zareaguje na stymulację testową, urządzenie można wszczepić chirurgicznie. Innym rodzajem stymulatora nerwów jest Urgent PC (Uroplasty, Inc., Minnetonka, Minn.), Przezskórna (dostarczana przez skórę) stymulacja nerwu piszczelowego. Oba te urządzenia są zatwierdzone przez FDA dla OAB.

Tradycyjna chirurgia jest rzadko stosowana w leczeniu nadreaktywnego pęcherza i jest zarezerwowana dla przypadków nieodpowiadających na wszystkie inne formy terapii. Najczęściej wykonywanym zabiegiem jest rekonstrukcyjna operacja pęcherza.

Nadreaktywne powikłania pęcherza moczowego

Oto niektóre z powikłań nadreaktywnego pęcherza:

• Częste infekcje dróg moczowych
• Zakażenie i podrażnienie skóry w okolicy miednicy
• Upadki i złamania u osób starszych próbujących wielokrotnych podróży do łazienki
• Depresja i izolacja społeczna
• Ogólnie gorsza jakość życia pacjenta i opiekunów

Ponadto OAB wiąże się ze zwiększonym obciążeniem ekonomicznym i komplikacjami finansowymi wynikającymi z konieczności zwiększenia liczby godzin opieki, umieszczenia w domu opieki oraz leczenia infekcji lub złamań.

Nadpobudliwe monitorowanie pęcherza

Obserwacja nadreaktywnego pęcherza zależy od tego, w jaki sposób objawy są kontrolowane za pomocą proponowanego leczenia i od innych dolegliwości. Lekarz prowadzący jest najlepszą osobą do ustalenia czasu i częstotliwości obserwacji.

Nadreaktywne zapobieganie pęcherzowi

Nie ma szczególnych środków zapobiegawczych w przypadku zespołu nadreaktywnego pęcherza. Niektórym objawom, takim jak częstotliwość lub nietrzymanie moczu, można jednak zapobiec za pomocą prostych kroków. Na przykład ograniczenie przyjmowania płynów, szczególnie przed pójściem spać, może zmniejszyć częstotliwość oddawania moczu i oddawanie moczu w nocy.

Ponadto unikanie pikantnych potraw, czekolady, napojów gazowanych, kofeiny i alkoholu może pomóc zmniejszyć objawy nadreaktywnego pęcherza. U osób z OAB można zachęcać do diety o wysokiej zawartości błonnika.

Prognozy nadczynności pęcherza

Ogólnie rzecz biorąc, prognozy dotyczące nadreaktywnego pęcherza są korzystne. Większość osób z tym schorzeniem jest skutecznie leczonych za pomocą terapii behawioralnych i medycznych.